کاشت حلزون گوش دروازه ای به زندگی عادی

تعریف کاشت حلزون

کاشت حلزون یعنی استفاده از یک وسیله کوچک الکترونیکی پیچیده که می تواند برای فردی که دچار کم شنوایی شدید و یا ناشنوایی کامل است، حس شنیدن صدا را ایجاد کند. این کاشت شامل یک بخش خارجی است که در پشت گوش قرار می گیرد و همچنین دارای بخشی دیگر است که طی یک عمل جراحی زیر پوست قرار داده می شود .

دستگاه الکترونیکی کوچک که برای کاشت استفاده میشود، پروتز حلزون گوش نام دارد که می‌تواند تا حدود زیادی ناشنوایی و کم شنوایی را جبران و درمان کند. کاشت حلزون گوش به خصوص در بیمارانی که دچار افت بسیار زیاد شنوایی شده‌اند، بخش گوش داخلی آنها آسیب جدی دیده است و دیگر دستگاه‌های کمک کننده به حس شنوایی یا همان سمعک نمی‌توانند به آنها کمک نماید، کاربرد دارد.

چرا برخی افراد دچار عارضه ناشنوایی و کم شنوایی عمیق میشوند؟

دلایل ناشنوایی را می توان به دو گروه اصلی دسته بندی کرد.
ناشنوایی مادرزادی: ناشنوایی مادرزادی به دلیل مشکلات ژنتیکی یا بیماری اتفاق می افتد که از زمان بدو تولد تا حدود یک ماهگی نوزاد مشخص می گردد.

ناشنوایی اکتسابی: این نوع در هر زمانی در طول زندگی فرد ایجاد شوند و علت آن معمولا بیماری ها و صدمات و شرایط خاص فرد است.

ساختار دستگاه حلزون گوش:

برخلاف سمعک‌ها که صدا را تقویت کرده و در جایی از گوش (به طور معمول داخل مجرای گوش) پخش می‌کنند، دستگاه حلزون گوش همه بخش‌های آسیب دیده را دور می‌زند. این دستگاه صدا را دریافت می‌کند و آن را به صورت یک سیگنال الکتریکی به عصب شنوایی در انتهای گوش داخلی ارسال می‌نماید.
مغز سیگنال‌های دریافتی از راه اعصاب شنوایی را تعبیر می‌کند. شکی نیست که فرد نخواهد توانست صداها را همانند آنچه در حالت طبیعی شنیده می‌شد بشنود اما با صرف وقت و انرژی و شرکت مداوم در جلسات آموزشی و فیزیوتراپی شنوایی به تدریج فرد خواهد توانست به این امر عادت کند و به یک زندگی عادی و تعامل اجتماعی دوباره دست یابد.

کاشت حلزون شامل بخش های زیر می شود:
• یک میکروفون، که صدا ها را از محیط اطراف جمع آوری می کند.
• یک پردازش گر صدا که صداهای جمع آوری شده توسط میکروفون را انتخاب کرده و آن ها را سازمان دهی می کند.
• یک فرستنده و گیرنده (سیمیلاتور) که سیگنال ها را از پردازش گر صدا دریافت می کند و آن ها را به پالس های الکتریکی تبدیل می کند.
• یک ردیف الکترود که شامل گروهی از الکترود هاست که پالس ها را از سیمیلاتور جمع آوری می کند و آن ها را به بخش های مختلف عصب شنوایی ارسال می کند.

این دستگاه، شنوایی طبیعی را باز نمی گرداند ، ولی به فردی که دچار ناشنوایی است صورت جدید و کارامدی از صداهای موجود در محیط می دهد و او را قادر میسازد گفتار را به درستی درک کند.

دستگاه کاشت حلزون چگونه کار می کند؟

دستگاه کاشت حلزون با یک سمعک تفاوت بسیار زیادی دارد. سمعک ها در واقع، صدا ها را تقویت می کنند، در نتیجه آن ها بیشتر برای گوش های آسیب دیده به کار می روند. این در حالی است که دستگاه کاشت حلزون بخش های آسیب دیده گوش را دور می زند و به صورت کاملاً مستقیم عصب شنوایی را تحریک می کند. سیگنال های تولید شده به وسیله این کاشت، از طریق عصب شنوایی به مغز ارسال می شود، تا به عنوان صدا تشخیص داده شوند. شنوایی از طریق کاشت حلزون با شنوایی طبیعی متفاوت است و یادگیری و فهم آن به زمان نیاز دارد. با این حال، به بسیاری از افراد این امکان را می دهد تا سیگنال های هشدار دهنده و صداهای موجود در محیط را شناسایی کنند و همچنین بتوانند صدا و گفتار سایر افرادی که با آن ها حرف می زنند یا صدا های پشت تلفن را بفهمند.

ساختار گوش، اختلال شنوایی و کاشت حلزون شنوایی
گوش انسان سه بخش مهم دارد که نقش حیاتی در شنیدن ایفا می کنند:
۱-گوش خارجی
۲- گوش میانی
۳- گوش داخلی
ابتدا از طریق مجرای گوش خارجی، صوت وارد شده و سبب لرزش پرده گوش می شود. در گوش میانی سه استخوان کوچک وجود دارد که این لرزش را از طریق پرده گوش به بخش حلزونی گوش داخلی هدایت می کنند.
بروز هر نوع اشکال در مراحل انتقال صوت سبب نقصان شنوایی می شود.
هنگامی که سه استخوان کوچک حرکت می کنند، امواجی در مایع مجرای حلزونی پدید می آورند و این امواج می توانند بیش از ۱۶ هزار سلول ظریف شنوایی ( سلول های مویی ) را تحریک کنند.
حرکت کردن این سلول های مویی می تواند باعث تولید یک جریان الکتریکی در عصب شنوایی شود. این جریان از طریق سیستم عصبی به مناطق بالایی شنوایی در مغز وارد گشته و در آنجا به شکل اصوات شناخته می شوند. ( شنوایی حسی – عصبی )

اگر فردی دارای بیماری یا انسدادی در گوش خارجی یا گوش میانی خود باشد ممکن است شنوایی انتقالی وی آسیب دیده باشد که می توان آن را از طریق درمان های دارویی و یا جراحی مرتفع ساخت.
اما بروز مشکل در گوش داخلی می تواند منجر به آسیب شنوایی حسی – عصبی شده و ناشنوایی عصبی ایجاد نماید. در بیشتر اوقات در چنین حالتی سلول های مویی آسیب می بینند و عملکردی نخواهند داشت.

عمل کاشت حلزون چگونه است؟

اگر چه این امکان وجود دارد که بسیاری از رشته های اعصاب شنوایی سالم باشند و امواج الکتریکی را به مغز انتقال دهند اما به دلیل آسیب سلول های مویی حلزون شنوایی، بدون پاسخ می باشند.
از آنجایی که امکان بهبودی با دارو در ضایعات شنوایی حسی – عصبی شدید وجود ندارد، این ضایعات فقط با کاشت حلزون شنوایی قابل درمان هستند.

آمار کودکان ناشنوا و دارای شرایط کاشت در کشور
چیزی که موجب اهمیت دو چندان حس شنوایی می شود، نقش آن در ایجاد قدرت گفتار و تکلم و نقش هردوی اینها در امر یادگیری است. سالانه بین ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ کودک ناشنوای نیازمند عمل کاشت حلزون شنوایی در کشور متولد می شوندکه از این تعداد، حدود ۲۰۰۰-۱۵۰۰ مورد با انجام عمل کاشت حلزون از نعمت شنوایی برخوردار می شوند .
با توجه به محدودیت سنی انجام اعمال کاشت حلزون شنوایی در بیماران ناشنوا(زیرچهار سال سن)، عدم تامین به موقع پروتزهای مربوطه و انجام نشدن به موقع این اعمال ، بیمار را از نعمت شنوایی محروم ساخته و هزینه های گزافی را بابت نگهداری از یک فرد ناشنوا تا پایان عمرمتوجه خانواده بیمار و بودجه عمومی کشور خواهد ساخت. شایان توجه است که بر حسب آمار کشوری، هزینه حمایت از یک فرد ناشنوا با متوسط سنی ۶۵ سال،برای بودجه عمومی دولت بالغ بر ۸.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ تا ۱۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال خواهد بود، در حالی که با انجام عمل کاشت حلزون با هزینه ای معادل یک شانزدهم تا یک بیستم هزینه فوق الذکر، نه تنها در هزینه های بودجه ای کشور، صرفه جویی به عمل خواهد آمد، بلکه با انجام این عمل، کودک ناشنوا به صورت کامل رفع معلولیت شده و امکان بهره مندی از یک زندشگی کاملا عادی نظیر سایر هم سالان خود را خواهد داشت.

کاشت حلزون برای چه کسانی کاربرد دارد؟

هر فرد کم شنوا یا ناشنوا، کاندید مناسبی برای عمل جراحی کاشت حلزون نمی باشد. سن ۱۲ ماهگی به عنوان حداقل سنی مناسب برای انجام عمل کاشت حلزون از سوی FDA تأئید شده است. بیماران باید دارای افت شنوایی حسی ـ عصبی عمیق و دوطرفه باشند. با معیار کمیته شنوایی و تعادل آکادمی جراحان گوش،حلق و بینی ـ سر و گردن آمریکا، فرد بزرگسال باید با استفاده از سمعک و بهترین تقویت ممکن، امتیاز کمتر از ۵۰% در یک گوش و کمتر از ۶۰% در گوش مقابل کسب کند تا کاندیدِکاشت گردد. در مورد کودکان این معیار شامل افت شنوایی حسی ـ عصبی دو طرفه شدید تا عمیق می باشد که با استفاده از سمعک های معمولی، پیشرفت زبانی قابل قبولی را در یک بازه زمانی نداشته اند.

برای اولین بار سازمان غذا و دارو آمریکا در اواسط دهه ۱۹۸۰ کاشت حلزون را برای درمان مشکلات شنوایی بزرگسالان پذیرفت و آن را تایید کرد. از سال ۲۰۰۰، کاشت حلزون برای استفاده در کودکان واجد شرایط، از سن ۱۲ ماهگی نیز مورد پذیرش قرار گرفت. برای کودکانی که دچار ناشنوایی کامل و یا کم شنوایی عمیقند استفاده از کاشت حلزون، در حالی که بسیار کم سن و سال هستند، باعث می شود که آن ها در معرض صدا ها قرار بگیرند و در بهترین دوره برای یادگیری گفتار ( از بدو تولد تا سه سالگی )، بتوانند به خوبی مهارت های گفتاری و زبانی خود را توسعه دهند. تحقیقات نشان می دهد در صورتی که این کودکان کاشت حلزون را قبل از ۱۸ ماهگی دریافت کنند، بهتر می توانند بشنوند و موسیقی و صدا ها را بفهمند و در نهایت بهتر از همتایان خود که کاشت حلزون را در سنین بالاتر دریافت کرده اند، می توانند صحبت کنند. مطالعات همچنین نشان می دهد که کودکان واجد شرایط که کاشت حلزون را پیش از سن ۱۸ ماهگی دریافت می کنند، مهارت های زبانی و کلامی خود را در سطح قابل مقایسه ای با کودکانی که شنوایی طبیعی دارند، توسعه می دهند و در بسیاری از موارد می توانند با حضور در کلاس های درس به موفقیت برسند.

بسیاری از بزرگسالان که تمام یا بخشی از شنوایی خود را در طول زندگی از دست داده اند نیز می توانند از مزایای کاشت حلزون بهره ببرند. آن ها یاد می گیرند تا سیگنال ها به دست آمده از ایمپلنت را با صداهایی که به خاطر می آورند، مرتبط ساخته و همراه کنند. این صدا ها شامل گفتار بدون نیاز به هر گونه سرنخ های تصویری مانند لب خوانی یا نشانه های زبانی است.

نتیجه عمل کاشت حلزون به عوامل بسیاری از جمله موارد زیر بستگی دارد.

طول مدتی که فرد ناشنوا بوده است.
تعداد رشته های عصب شنوایی موجود در فرد.
انگیزه های فرد بیمار برای یادگیری شنیدن.

مزایای کاشت حلزون

بهبود شنوایی
کاشت حلزون یک روش عالی برای بهبود درک شنوایی و گفتاری برای فرد است، چرا که آن‌ها برای تقویت درک گفتار و ارتباطات از لب خوانی و زبان اشاره استفاده می‌کنند. این پروتز به فرد در شنیدن صداهای مختلف از جمله صداهای محیطی، مکالمات تلفنی و صدای تلویزیون کمک می‌کند.
یادگیری بهتر و داشتن آینده شغلی بهتر
کاشت حلزون گوش به کودکان کمک می‌کند تا با شنوایی بهتر و بدون نیاز به‌ زبان اشاره و لب خوانی مطالب درسی را در کلاس‌ها بهتر از قبل درک کرده و یاد بگیرند. در نتیجه در آینده فرصت‌های شغلی بیشتری خواهند داشت.
بهبود مهارت های اجتماعی
با بهبود توانایی شنیداری و گفتاری، فرد ارتباط موثرتری با جامعه خواهد داشت. توانایی بروز و مدیریت احساسات، نیازها و تعامل با اطرافیان بهبود می یابد که در آینده اجتماعی فرد موثر خواهد بود
توسعه گفتار
کاشت حلزون می‌تواند به بهبود وضوح گفتار کمک کند.
ایمنی
یکی دیگر از مزایای کاشت حلزون حفظ امنیت فرد است. استفاده از کاشت حلزون گوش امکان شنیدن خطرات احتمالی یا هشدارها از جمله شنیدن آژیرهای خطر را می‌دهد.
آیا بیمه‌ها هزینه‌های کاشت حلزون گوش را پوشش می‌دهند؟
در ایران در صورتیکه لزوم انجام جراحی کاشت حلزون مورد تایید کمسیون پزشکی کاشت قرار گیرد، هزینه پروتز را دولت تقبل خواهد کرد و بخش بسیار کمی از هزینه‌ها بابت توانبخشی و هزینه‌های جانبی از بیمار دریافت خواهد شد. اگر شرایط بیمار در فهرست مورد تایید کشوری نباشد و بیمار تمایل به انجام این جراحی داشته باشد باید هزینه پروتز را شخصا تقبل کند.

منبع: